Dongens Dialect

Praten in plat Dongens lijkt verleden tijd. Onze kinderen en ook nieuwe Dongenaren spreken een soort algemeen Brabants, of ze proberen het Standaard Nederlands uit hun mond te krijgen.

Dat is jammer.

Dialect is een cultuurdrager. Toch heeft het dialect nog niet afgedaan. De laatste jaren zie je meer dan gemiddelde belangstelling ontstaan voor de “eigen taal”.

Verschillende zangers en popgroepen bewijzen dat er in het dialect een bijzondere kracht ligt om jezelf uit te drukken. En elk jaar rond carnaval blijkt het Dongense dialect weer helemaal in te zijn door ’t Peejke en de carnavalsschlagers.

’t Donges PlatVorm is druk bezig om de Dongense taalschat vast te leggen en levend te houden, onder het motto: “Dialect mag weer!!”

Een nieuw Dongens woorden- en gezegde boek(je) is in de maak. Het vinden van Dongense woorden en gezegdes is een kwestie van oren openhouden, vooral bij contacten met oudere Dongense mensen. Wel is het Dongense dialect aan ontwikkeling onderhevig. Wat is eigenlijk Dongens? Wat we nu spreken, of wat onze ouwelui zeiden toen we nog jong waren? Of gaan we nog verder naar onze opa en ons oma?

Een groter probleem is de schrijfwijze. Vooral van de klinkers, want het Dongens kent veel meer klanken dan het Standaard Nederlands. Ook andere dialecten worstelen met dit probleem. Je ziet dan ook in het Brabantse allerlei probeersels om die klanken op een unieke manier vast te leggen. Meestal door accenten en trema’s, wat vaak het lezen niet makkelijker maakt. En dat is logisch: dialect is immers een gesproken taal!

Donges PlatVorm

Praote in plat Donges lekt verleeje tèèd. Óos kinder en òok nuuwe Dongenèère praote ’n sòort algeméen Brabants, of ze prebeere ’t Standard Nederlaans ùit d’rre mond te krèège.

Des sund.

Dialect is ne cultuurdraoger. Toch héeg’t dialect nog nie afgedaon. De leste jaore zíede meer dan gemiddelde belangstelling ontstaon vur de “èège taol”.

Verschillende zangers en popgroepe bewèèze det’r in ’t dialect ’n bijzondere kraacht léet om oew èège ùit te drukke. En elk jaor rond carnaval blekt ’t Donges dialect wir hillemaol in te zèèn dur ’t Peeke en de carnavalsschlagers.

’t Donges PlatVorm is druk béezig om de Dongese taolschat vaast te legge en lèèvend te houwe, onder ’t motto: “Dialect maag wir!!”.

’n Nuuw Donges woorde- en gezegdeboek(ske) is in de maok. ’t Vèène van Dongese woorde en gezegdes is ’n kwestie van oore óopenhouwe, vural bij contact mee ouwere Dongese meese. Wel is ’t Donges dialect aon ontwikkeling onderhéevig. Wè is èègelijk Donges? Wè wij nou spréeke, of wè óos ouwelui zeeje toen wij nog jong waare? Of gàon we nog verder nor óozen opa en óos opoe?

’n Gròoter probléem is de schrèèfwèèze. Vural van de klinkers, want ’t Donges kent véul meer klaanke dan ’t Standard Nederlaans. Óok aandere dialecte worstele mee dées probléem. Ge zíet dan óok in ’t Brabantse allerlei prebeersels om die klaanke op ’n unieke manier vaast te legge. Mistal dur accente en treemas, wè dikkels ’t léeze nie makkelijker màokt. En des logisch: dialect is ommes ’n gespróoke taol!

 

Tot nu is de werkgroep vooral naar buiten getreden met het beschrijven van Dongense woorden, klanken en uitdrukkingen. Dat naar 'buiten komen' gebeurde middels het organiseren van een 'Donges Dictee'. Vijf jaar op een rij hebben Dongense mensen kunnen deelnemen aan het dictee. In zo'n dictee werd een indringende les in de Dongense taalkunde gegeven, gevolgd door een verhaal (uiteraard in 't Donges) waaruit dicteezinnen werden herleid. Het publiek schreef dan die zinnen (uiteraard in goej Donges) op. Degene met de minste fouten was winnaar/winnares en ontving de bijzondere Schrèèfwèèsprèès (een wisseltrofee).